Skala nadużywania władzy - polska adaptacja narzędzia.
DOI:
https://doi.org/10.14659/PJOEP.2014.06.04Słowa kluczowe:
władza, skala nadużywania władzy, rzetelność, trafnośćAbstrakt
Artykuł przedstawia polską adaptację skali nadużywania władzy – MOP (Misuse of Power Scale) autorstwa Lee-Chai i Chartrand (Lee-Chai, Chen i Chartrand, 2001). Narzędzie to mierzy tendencję osoby do wykorzystywania nadrzędnej pozycji (władzy) dla osiągania korzyści oraz przekonanie o słuszności takiego zachowania. Przeprowadzono cztery badania, które służyły określeniu rzetelności i trafności teoretycznej narzędzia. W badaniu 1 przeprowadzono konfirmacyjną analizę czynnikową, która wskazała na dobre dopasowanie wersji polskiej do modelu, zgodnie z oryginałem. Narzędzie osiągnęło dobre miary rzetelności. Trafność teoretyczną polskiej adaptacji potwierdzono w toku trzech badań. Wykazano, że tendencja do nadużywania władzy pozytywnie wiązała się z makiawelizmem (badanie 2) i poczuciem kontroli zewnętrznej (badanie 3), natomiast negatywnie z poziomem zadowolenia z sytuacji bytowo-materialnej (badanie 4).
Bibliografia
Bilsky, W., Schwartz, S. H. (1994). Values and personality. European Journal of Personality, 8, 163-181.
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Burroughs, J. E., Rindfleisch A. (2002). Materialism and Well-Being: A Conflicting Values Perspective. Journal of Consumer Research, 29, 348-70.
Chen, B. Z., Magee, J. C., Maddux, W. W., Galinsky, A. D. (2006). Power, culture and action: considerations in the expression and enactment of power in East Asian and Western Societies. Journal of Experimental Social Psychology, 9, 53-73.
Christie, R., Geis, F. (1970). Studies in Machiavellianism. Nowy Jork: Academic Press.
Czapiński, J., Panek, T., (2009). Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków, Rada Monitoringu Społecznego. Warszawa.
Dahl, R. (1957). The concept of power. Behavioral Science, 2, 201–215.
Dépret, E., Fiske, S. T. (1999). Perceiving the powerful: Intriguing individuals versus threatening groups. Journal of Experimental Social Psychology, 35, 461–480.
Drwal R. Ł. (1978). Poczucie kontroli jako wymiar osobowości – podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań. W: L. Wołoszynowa (red.) Materiały do nauczania psychologii, t. III, PWN.
Drwal R. Ł (1995). Kwestionariusz do Pomiaru Poczucia Kontroli (Delta) R. Ł. Drwala. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fiske, S. T., Morling, B., Stevens, L. E. (1996). Controlling self and others: A theory of anxiety, mental control and social control. Personality and Social Psychology Bulletin, 22, 115-123.
Fiske, S. T. (1993). Controlling other people: The impact of power on stereotyping. American Psychologist, 48, 621–628.
Goodwin, S. A., Operario, D., Fiske, S. T. (1998). Situational power and interpersonal dominance facilitate bias and inequity. Journal of Social Issues, 54, 677-699.
Gruenfeld, D. H., Inesi, M. E., Magee, J. C., Galinsky, A. D. (2008). Power and the objectification of social targets. Journal of Personality and Social Psychology, 95, 111-12.
Grzelak, J. Ł., Nowak, A. (2000). Wpływ społeczny. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, tom III (s.187–205). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kasser, T. (2002). The high price of materialism. Cambridge: The MIT Press.
Kaufman, M. (1999). Men, Feminism, and Men’s Contradictory Experiences of Power. W: J. A. Kuypers (red.), Men and Power (s.59-83). Halifax: Fernwood Books.
Keltner, D., Gruenfeld, D. H, Anderson, C. (2003). Power, approach, and inhibition. Psychological Review, 110, 265-284.
Kipnis, D. (1972). Does power corrupt? Journal of Personality and Social Psychology, 24, 33-41.
Kipnis, D. (1976). The powerholders. Chicago: University of Chicago Press.
Kraus, M. W., Piff, P. K., Keltner, D. (2009). Social class, sense of control, and social explanation. Journal of Personality and Social Psychology, 97, 992–1004.
Lammers, J., Stapel, D. (2009). How Power Influences Moral Thinking. Journal of Personality and Social Psychology, 97(2), 279–289.
Lammers, J., Stapel, D. A., Galinsky, A. D. (2010). Power increases hypocrisy; Moralizing in reasoning, immorality in behavior. Psychological Science, 21, 737-744.
Lee-Chai, A. Y., Chen, S., Chartrand, T.L. (2001). From Moses to Marcos: Individual differences in the use and abuse of power. W: A.Y. Lee-Chai, J.A. Bargh (red.), The use and abuse of power: Multiple perspectives on the causes of corruption (57-74). Nowy Jork: Psychology Press.
Lee-Chai, A. Y., Chen, S., Chartrand, T. L. (2009). Od Mojżesza do Marcosa. Różnice indywidualne dotyczące wykorzystywania i nadużywania władzy. W: A. Y. Lee-Chai, J. A. Bargh (red.), Władza: pokusy i zagrożenia, (75-93). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Magee, J. C., Galinsky, A. (2008). Social hierarchy: The self-reinforcing nature of power and status. Academy of Management Annals, 2, 351–398.
Marsh, H., Hocevar, D. (1985). The application of confirmatory factor analysis to the study of self ‐concept: First and higher order factor structures and their invariance across age groups. Psychological Bulletin, 97, 562‐582.
Richins, M. L., Dawson, S. (1992). A consumer values orientation and its measurement: scale development and validation, Journal of Consumer Research, 19, 303-317.
Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi, Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Zawadzka, A. M. (2008). Orientacja materialistyczna, teoria opanowywania trwogi i preferencje nabywcze konsumentów W: M. Plopa, M. Błażek (red.), Współczesny człowiek w świetle dylematów i wyzwań: perspektywa psychologiczna (235-241). Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Zawadzka, A. M., Strużyńska-Kujałowicz, A.M. (2008). Władza i aspiracje ekonomiczne w perspektywie samoregulacji, Czasopismo Psychologiczne, 14(2), 275-286.
Zawadzka, A. M., Strużyńska-Kujałowicz, A., Zawisza, M. (2013). The effects of power on financial aspirations and expenditures on selected product categories in Poland and the UK. Journal of Social Research and Policy, 4(2), 41-58. On-line Date: 28 October października 2013, ISSN:2067-2640
Zawadzka, A. M., Sęk T., Szabowska- Walaszczyk, A. (2013). Jak nadużywanie władzy wiąże się z dobrostanem jednostki? Chowanna. W: M. Górnik-Durose (red.), W poszukiwaniu wyznaczników jakości życia, 1 (40), (65-84). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorstwo
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Zasady korzystania
Wydawca posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Artykuły udostępniane są na niewyłącznej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie o informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma). Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
