Skala Postaw Wobec Pieniędzy SPP. Konstrukcja i walidacja narzędzia pomiarowego
DOI:
https://doi.org/10.14659/PJOEP.2013.03.02Słowa kluczowe:
postawy wobec pieniędzy, różnice indywidualne, kwestionariuszAbstrakt
Postawy wobec pieniędzy to ogół względnie trwałych dyspozycji do oceniania pieniędzy i emocjonalnego reagowania na nie, oraz towarzyszących im przekonań o naturze i własnościach pieniędzy oraz dyspozycji do określonego rodzaju zachowania związanego z pieniędzmi. Niniejszy artykuł przedstawia propozycję skali, która mierzy ten konstrukt. Skala postaw wobec pieniędzy SPP składa się z 58 pozycji testowych zgrupowanych w siedem wymiarów: kontrola finansowa, władza płynąca z pieniędzy, niepokój finansowy, awersja do zobowiązań, łapanie okazji, pieniądze jako źródło zła i preferowanie gotówki. Do weryfikacji struktury czynnikowej tworzonego narzędzia wykorzystano zarówno eksploracyjną, jak i konfirmacyjną analizę czynnikową. Badania walidacyjne przeprowadzono na kilku zróżnicowanych grupach osób badanych (łącznie N = 3375). Ich wyniki wskazują na zadowalającą rzetelność nowej skali, ocenianą jako spójność wewnętrzna i stabilność bezwzględna, oraz na jej dobrą trafność wewnętrzną i zewnętrzną.
Bibliografia
Anastasi, A., Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Andersen, J., Camp, P., Kiss, E., Wakita, S., Weyeneth, J. (1993). The money attitude scale: what college students think about green stuff. The Proceedings of the American Council on Consumer Interests, 39, 377-384.
Belk, R.W., Wallendorf, M. (1990). The sacred meaning of money. Journal of Economic Psychology, 11, 35–67.
Brandstätter, E., Brandstätter, H. (1996). What’s money worth? Determinants of the subjective value of money. Journal of Economic Psychology, 17, 443-464.
Brzeziński, J. (1978). Metodologiczne i psychologiczne wyznaczniki procesu badawczego w psychologii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Brzeziński, J. (1999). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Burgess, S. M. (2005). The importance and motivational content of money attitudes: South Africans with living standards similar to those in industrialised Western countries. South African Journal of Psychology, 35(1), 106-126.
Byrne, B. (2010). Structural equation modelling with AMOS. Basic Concepts, Applications, and Programming. Nowy York: Routledge.
Drwal, R. Ł. (1979). Opracowanie kwestionariusza Delta do pomiaru poczucia kontroli. Studia Psychologiczne, 18, 67–84.
Engelberg, E., Sjöberg, L. (2007). Money obsession, social adjustment and economic risk perception. The Journal of Socio-Economics, 36, 686–697.
Engelberg, E., Sjöberg, L. (2006). Money Attitudes and Emotional Intelligence. Journal of Applied Social Psychology, 36, 20-27.
Furnham, A. (1984). Many sides of the coin: The Psychology of Money Usage. Personality and Individual Differences, 5(5), 501-509.
Furnham, A. (1999). The saving and spending habits of young people. Journal of Economic Psychology, 20, 677-697.
Furnham, A., Argyle, M. (1998). The Psychology of Money. London: Routledge.
Gąsiorowska A. (2002). Adaptacja skali postaw wobec pieniędzy Yamauchi i Templera (1982). (Raport PRE/53/2002) Wrocław: Instytut Organizacji i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej.
Gąsiorowska, A. (2007). Postawy wobec pieniędzy u rodziców i ich dzieci. O roli pierwotnej socjalizacji ekonomicznej w kształtowaniu stosunku do pieniędzy. Psychologia. Edukacja i Społeczeństwo, 4(3), 245-260.
Gąsiorowska, A. (2008a). Różnice indywidualne jako determinanty postaw wobec pieniędzy. Niepublikowana rozprawa doktorska. Wrocław: Instytut Psychologii, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego.
Gąsiorowska, A. (2008b). Why We Assess Our Financial Situation As Good Or Bad? Income And Money Attitudes Influence On Subjective Financial Situation Assessment. W: Economics and psychology: methods and synergies: IAREP/SABE World Meeting 2008, Roma, September 3-6, 2008. Roma: Luiss University Press.
Gąsiorowska, A. (2010). Biedni czy bogaci? Wpływ dochodu i postaw wobec pieniędzy na ocenę własnej sytuacji finansowej. W: A. M. Zawadzka, M. Górnik-Durose (red.), Życie w konsumpcji, konsumpcja w życiu. Psychologiczne ścieżki współzależności (s.177-193). Sopot: GWP..
Gąsiorowska, A. (2012a). Czy dla każdego większa ilość pieniędzy oznacza lepszą sytuację finansową? Postawy wobec pieniędzy a spostrzeganie własnego dochodu. Psychologia Ekonomiczna, 1, 5-16.
Gąsiorowska, A. (2012b). Postawy wobec pieniędzy a kupowanie impulsywne. W: A. M. Zawadzka, M. Górnik- Durose (red.), W supermarkecie szczęścia. O różnorodności zachowań konsumenckich w kontekście jakości życia (s. 205-223). Warszawa: Difin.
Gąsiorowska, A., Czerw, A. (2010). Jasna przyszłość naszych finansów? O związkach optymizmu i postaw wobec pieniędzy. W: M. Górnik-Durose, M. Goszczyńska (red.), Psychologiczne uwarunkowania zachowań ekonomicznych. Przedsiębiorczość- pieniądze-konsumpcja (s. 107-127), Warszawa: Difin.
Górniak, J. (2000). My i nasze pieniądze. Kraków: Wydawnictwo Aureus.
Górnik-Durose, M. (2002). Psychologiczne aspekty posiadania – między instrumentalnością a społeczną użytecznością dóbr materialnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Gresham, A., Fontenot, G. (1989). The differing attitudes of the sexes toward money: an application of the money attitude scale. Advances in Marketing, 9, 380-384.
Hanley, A., Wilhelm, M.S. (1992). Compulsive buying: and exploration into self esteem and money attitudes, Journal of Economic Psychology, 13, 5-18.
Hayhoe, C.R., Cho, S.H., DeVaney, S.A., Worthy, S.L., Kim, J., Gorham, E. (2012). How Do Distrust and Anxiety Affect Saving Behavior? Family and Consumer Sciences Research Journal, 41(1), 69–85.
Hornowska, E. (2007). Testy psychologiczne – teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kossowska, M. (2003). Różnice indywidualne w potrzebie poznawczego domknięcia. Przegląd Psychologiczny, 46, 355–375.
Lau, S. (1998). Money: what it means to children and adults. Social Behavior and Personality, 26(3), 297-306.
Lea, S.E.G., Webley, P. (2006). Money as tool, money as drug: The biological psychology of a strong incentive. Behavioral and Brain Sciences, 29, 161-209.
Lester, D., Yang, B., Spinella, M. (2006). Depression, anxiety, and personal finance behavior: implications for the classical economic conception of humans as rational decision-makers. Psychological Reports, 99, 833-834.
Lim, V.K.G., Teo, T.S.H., Loo, G.L. (2003). Sex, financial hardship and locus of control: an empirical study of attitudes towards money among Singaporean Chinese. Personality and Individual Differences, 34, 411-429.
Luna-Arocas, R., Tang, T.L.P. (2004). The Love of Money, Satisfaction and the Protestant Work Ethic: Money profiles among University Professors in the U.S.A. And Spain. Journal of Business Ethics, 50, 329-354.
Magnusson, D. (1981). Wprowadzenie do teorii testów. Wrocław: PWN.
Maison, D. (2013). Polak w świecie finansów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
McClure, R. F. (1984). The relationship between money attitudes and overall pathology. Psychology: A Quarterly Journal of Human Behavior, 21(1), 4–6.
Medina, J.F., Saegert, J., Gresham, A. (1996). Comparison of Mexican-American and Anglo-American Attitudes Toward Money, Journal of Consumer Affairs, 30(1), 124-145.
Mitchell, T. R., Mickel, A. E. (1999). The meaning of money: An individual-difference perspective. Academy of Management Review, 24(3), 568–578.
Prince, M. (1993). Self-concept, money beliefs and values. Journal of Economic Psychology, 14, 161-173.
Richins, M.L., Dawson, S. (1992). A Consumer Values Orientation for Materialism and Its Measurement: Scale development and validation. Journal of Consumer Research, 19, 303-316.
Roberts, J.A., Jones, E. (2001). Money Attitudes, credit card use, and compulsive buying among American college students. Journal of Consumer Affairs, 35(2), 213-240.
Roberts, J.A., Sepulveda, C.J.M. (1999a). Demographics and money attitudes: a test of Yamauchi & Templer’s (1982) money attitude scale in Mexico. Personality and Individual Differences, 27, 19-35.
Roberts, J.A., Sepulveda, C.J.M. (1999b). Money attitudes and compulsive buying: an exploratory investigation of the emerging consumer culture in Mexico. Journal of International Consumer Marketing, 11(4), 53-74.
Rubinstein, C. R. (1981). Survey report on money. Psychology Today, 15(5), 29-44.
Shafer, A.B. (2000). Mediation of the Big Five’s effect on career decision making by the life task dimensions and on the money attitudes by materialism. Personality and Individual Differences, 28, 93-109.
Szczerbuk, J., Bedyńska, S. (2007). Tabelaryczne, graficzne i liczbowe sposoby podsumowywania zmiennych. W: S. Bedyńska, A. Brzezińska (red.), Statystyczny drogowskaz. Praktyczny poradnik analizy danych w naukach społecznych na przykładach z psychologii (s.62-93). Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
Tang, T. L. P., Chiu, R.K. (2003). Income, Money Ethic, Pay Satisfaction, Commitment, and Unethical Behavior: Is the Love of Money the Root of Evil for Hong Kong Employees? Journal of Business Ethics, 46, 13–30.
Tang, T. L.P., Kim, J.K. (1999). The Meaning of Money among mental health workers: The endorsement of Money Ethic as related to Organizational Citizenship Behavior, Job Satisfaction, and Commitment. Public Personel Management, 28(1), 15-26.
Tang, T.L.P. (1992). The meaning of money revisited. Journal of Organizational Behavior, 13, 197-202.
Tang, T.L.P. (1993). The meaning of money: Extension and exploration of the money ethic scale in a sample of university students in Taiwan. Journal of Organizational Behavior, 14, 93-99.
Tang, T.L.P. (1995). The development of a short money ethic scale: attitudes toward money and pay satisfaction revisited. Personality and Individual Differences, 19, 809-816.
Tang, T.L.P. (2007). Income and Quality of Life: Does the Love of Money Make a Difference? Journal of Business Ethics, 72, 375–393.
Tang, T.L.P., Chen, Y.J., Sutarso, T. (2008). Bad apples in bad (business) barrels: The love of money, machiavellianism, risk tolerance, and unethical behavior. Management Decision, 46(2), 243 – 263.
Tang, T.L.P., Furnham, A., Davis, G.M.T.W. (2002). The meaning of money: The money ethic endorsement and workrelated attitudes in Taiwan, the USA and the UK. Journal of Managerial Psychology, 17(7), 542-563.
Tang, T.L.P., Kim, J.K., Tang, T.L.N. (2002). Endorsement of the money ethic, income, and life satisfaction: A comparison of full-time employees, part-time employees, and non-employed university students. Journal of Managerial Psychology, 17(6), 442-467.
Tang, T.L.P., Luna-Arocas, R., Whiteside, H.D. (1997). Attitudes toward money and demographic wariables as related to income and life satisfaction: USA vs. Spain. Referat wygłoszony podczas 22 konferencji IAREP, Walencja, 15-18 września 1997.
Tang, T.L.P., Luna-Arocas, R., Whiteside, H.D. (2003). Money ethic endorsement, self-reported income, and life satisfaction of University faculty in the US and Spain. Personnel Review, 32(6), 756-773.
Tang, T.L.P., Sutarso, T. (2012). Falling or Not Falling into Temptation? Multiple Faces of Temptation, Monetary Intelligence, and Unethical Intentions Across Gender. Journal of Business Ethics, w druku, doi:10.1007/s10551-012-1475-3.
Tang, T.L.P., Sutarso, T., Akande, A., Allen, M.W., Alzubaidi, A.S., Ansari, M.A., Arias-Galicai, F., Borg, M.G., Canova, L., Charles-Pauvers, B., Cheng, B.S., Chiu, R.K., Du, L.Z., Garber, I., Garcia de la Torre, C., Higgs, R.C., Ibrahim, A.H.S., Jen, C.K., Kazem, A.M., Kim, K., Lim, V.K.G., Luna- Arocas, R., Malovics, E., Manganelli, A.M., Moreira, A., Nnedum, A.U.O., Osagie, J.E., Osman-Gani, A., Pereira, F.C., Pholsward, R., Pitariu, H.D., Polic, M., Sardzoska, E., Skobic, P., Stembridge, A.F., Tang, T.L.N., Teo, T.S.H., Tombolani, M., Trontelj, M., Urbain, C., Vlerick, P. (2006). The Love of Money and Pay Level Satisfaction: Measurement and Functional Equivalence in 29 Geographical Entities around the World. Management and Organization Review, 2 (3), 423-452.
Tang, T.L.P., Sutarso, T., Davis, G.M.T.W, Dolinski, D., Ibrahim, A.H.S., Wagner, S.L. (2007). To Help or Not to Help? The Good Samaritan Effect and the Love of Money on Helping Behavior. Journal of Business Ethics, 82, 865–887.
Troisi, J. D., Christopher, A. N., Marek, P. (2006). Materialism and Money Spending Disposition as Predictors of Economic and Personality Variables. North American Journal of Psychology, 8, 3, 421-436.
Tyszka, T., Zaleśkiewicz, T. (2004). Psychologia pieniądza. W: T. Tyszka (red.), Psychologia ekonomiczna (s.161-191). Gdańsk: GWP.
Vandenberg, R. J., Lance, C. E. (2000). A review and synthesis of the measurement invariance literature: Suggestions, practices, and recommendations for organizational research. Organizational Research Methods, 3, 4-69.
Wąsowicz-Kiryło, G. (2001). Pieniądze a psychologia. Marketing w praktyce, 1, 52-56.
Wąsowicz-Kiryło, G. (2008). Psychologia finansowa. O pieniądzach w życiu człowieka. Warszawa: Difin.
Wąsowicz-Kiryło, G. (2010). Postawy wobec pieniędzy a zachowania ubezpieczeniowe. Badania eksploracyjne. W: M. Górnik-Durose, M. Goszczyńska (red.), Psychologiczne uwarunkowania zachowań ekonomicznych. Przedsiębiorczość – pieniądze – konsumpcja (s.128-154). Warszawa: Difin.
Wąsowicz-Kiryło, G., Samson, P., Podsiadły, P., Strzałka, A., Stasiuk, K. (2007). Orientacje regulacyjne Ja, postawy życiowe i preferencje wartości a postawy wobec pieniędzy. Psychologia. Edukacja i Społeczeństwo, 4(3), 227-244.
Wąsowicz-Kiryło, G., Wiśniewska, A. (2005). Postawy wobec pieniędzy a refleksyjny i impulsywny styl poznawczy. Psychologia. Edukacja i Społeczeństwo, 4, 40-60.
Wernimont, P., Fitzpatrick, S. (1972). The meaning of money. Journal of Applied Psychology, 56, 218-226.
Wilhelm, M. S., Varcoe, K., Huebner Fridrich, A. (1993). Financial Satisfaction and Assessment of Financial Progress: Importance of Money Attitudes. Financial Counseling and Planning, 4, 181-199.
Wrześniewski, K., Sosnowski, T., Jaworowska, A., Fecenec, D. (2006). Inwentarz stanu i cechy lęku: polska adaptacja. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Yamauchi, K., Templer, D. (1982). The development of a money attitudes scale, Journal of Personality Assessment, 46, 522-528.
Yang, B., Lester, D. (2002). Furnham’s Money Attitude Scale. Psychological Reports, 90, 699-700.
Zakrzewska, M. (1994). Analiza czynnikowa w budowaniu i sprawdzaniu modeli psychologicznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. (1998). Inwentarz Osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Pobrania
Numer
Dział
Licencja
Autorstwo
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Zasady korzystania
Wydawca posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Artykuły udostępniane są na niewyłącznej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie o informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma). Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
