Umysł modularny a idee pieniądza, rodziny i ojczyzny – rozumienie implikacji logicznej w kontekście procedury torowania poznawczego
DOI:
https://doi.org/10.15678/PJOEP.2016.09.02Słowa kluczowe:
zadanie selekcyjne Wasona, torowanie poznawcze, moduły umysłowe, adaptacyjny kontekst zadańAbstrakt
W artykule zaprezentowano wyniki badań łączących założenia podejścia ewolucyjnego oraz ujęcia wykorzystującego metodę torowania poznawczego. Celem przedstawionych procedur było określenie, czy torowanie idei pieniądza, ojczyzny oraz rodziny wiąże się ze zmianą funkcjonowania poznawczego, przejawiającą się w sposobie rozwiązywania klasycznego zadania selekcyjnego Wasona oraz jego formy osadzonej w społecznym kontekście identyfikowania altruistów i oszustów. W odniesieniu do koncepcji ewolucyjnej sprawdzeniu poddano również kwestię możliwego związku między sposobem rozwiązywania przez te same osoby wersji zadania selekcyjnego dotyczących kwestii abstrakcyjnych oraz konkretnych. Analiza danych zebranych w próbie 384 osób wykazała, że: między poszczególnymi grupami badanych nie występowały różnice w częstości udzielania poprawnych odpowiedzi w klasycznej wersji zadania Wasona; ujawniły się różnice w zakresie udzielania odpowiedzi w zadaniu uwzględniającym kontekst społeczny, które jednak nie pojawiły się na poziomie grup konfrontowanych z wykrywaniem wyłącznie altruistów lub wyłącznie oszustów; umiejętność rozwiązywania zadania selekcyjnego Wasona wykazywała niewielki, ale istotny związek z udzielaniem poprawnych odpowiedzi w analogicznym zadaniu osadzonym w kontekście społecznym.
Bibliografia
Barbour, I.G. (2016). Mity, modele, paradygmaty. Studium porównawcze nauk przyrodniczych i religii. Kraków: Copernicus Center Press.
Baryła, W. (2013). Pieniądze w umyśle. Jak myślenie o pieniądzach wpływa na motywacje. Sopot: Smak Słowa.
Buss, D.M. (2001). Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Cesario, J. (2014). Priming, Replication, and the Hardest Science. Perspectives on Psychological Science, 9(1), 40–48. DOI: 10.1177/1745691613513470.
Cosmides, L. (1989). The Logic of Social Exchange: Has Natural Selection Shaped How Humans Reason? Studies with the Wason Selection Task. Cognition, 31(3), 187–276.
Dunbar, R. (2016). Człowiek. Biografia. Kraków: Copernicus Center Press.
Gąsiorowska, A. (2014). Psychologiczne znaczenie pieniędzy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gąsiorowska, A., Chaplin, L.N., Zaleśkiewicz, T., Wygrab, S., Vohs, K.D. (2016). Money Cues Increase Agency and Decrease Prosociality among Children: Early Signs of Market-mode Behaviors. Psychological Science, 27(3), 331–344. DOI: 10.1177/0956797615620378.
Gigerenzer, G., Brighton, H. (2009). Homo Heuristicus. Why Biased Minds Make Better Inferences. Topics in Cognitive Science, 1(1), 107–143. DOI: 10.1111/j.1756-8765.2008.01006.x.
Giggs, R.A., Cox, J.R. (1982). The Elusive Thematic-materials Effect in Wason’s Selection Task. British Journal of Psychology, 73(3), 407–420. DOI: 10.1111/j.2044-8295.1982.tb01823.x.
Guéguen, N., Jacob, C. (2013). Behavioral Consequences of Money: When the Automated Teller Machine Reduces Helping Behavior. The Journal of Socio-Economics, 47, 103–104. DOI: 10.1016/j.socec.2013.09.004.
Hansen, J., Kutzner, F., Wänke, M. (2013). Money and Thinking: Reminders of Money Trigger Abstract Construal and Shape Consumer Judgments. Journal of Consumer Research, 39(6), 1154–1166. DOI: 10.1086/667691.
Harris, C.R, Coburn, N., Rohrer, D., Pashler, H. (2013). Two Failures to Replicate High-performance-goal Priming Effects. PLOS ONE 8(8), 1–9. DOI:10.1371/journal.pone.0072467.
Hone, L.S.E., McCullough, M.E. (2015). Does Religious Cognition Really Down-regulate Hand Grip Endurance in Men? A Failure to Replicate. Evolution and Human Behavior, 36(2), 81–85. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.evolhumbehav.2014.08.007.
Isen, A.M. (2008). Rola neuropsychologii w zrozumieniu korzystnego wpływu afektu pozytywnego na zachowania społeczne i procesy poznawcze. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna (s. 257–302). Warszawa: PWN.
Johnson-Laird, P.N., Wason, P.C. (1970). A Theoretical Analysis of Insight into a Reasoning Task. Cognitive Psychology, 1(2), 134–148. DOI: 10.1016/0010- 0285(70)90009-5.
Kahneman, D. (2003). A Perspective on Judgment and Choice. Mapping Bounded Rationality. American Psychologist, 58(9), 697–720. DOI: 10.1037/0003-066X.58.9.697.
Klein, R.A. i in. (2014). Investigating Variation in Replicability. A „Many Labs” Replication Project. Social Psychology, 45(3), 142–152. DOI: 10.1027/1864-9335/a000178.
Lea, S.E.G., Webley, P. (2006). Money as Tool, Money as Drug: The Biological Psychology of a Strong Incentive. Behavioral and Brain Sciences, 29(2), 161–209. DOI: 10.1017/S0140525X06009046.
Luhmann, N. (2006). Pojęcie społeczeństwa. W: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, t. 1 (s. 414–422). Warszawa: Scholar.
Luhmann, N. (2012). Systemy społeczne. Kraków: Nomos.
McKay, R., Efferson, Ch. (2010). The Subtleties of Error Management. Evolution and Human Behavior, 31(5), 309–319. DOI: 10.1016/j.evolhumbehav.2010.04.005.
Oda, R., Hiraishi, K., Matsumoto-Oda, A. (2006). Does an Altruist-detection Cognitive Mechanism Function Independently of a Cheater-detection Cognitive Mechanism? Studies Using Wason Selection Tasks. Evolution and Human Behavior, 27(5), 366–380. DOI: 10.1016/j.evolhumbehav.2006.03.002.
Rohrer, D., Pashler, H., Harris, C.R., (2015). Do Subtle Reminders of Money Change People’s Political Views? Journal of Experimental Psychology: General, 144(4), e73–e85. DOI: 10.1037/xge0000058.
Szacki, J. (2007). Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Van Vugt, M., Hogan, R., Kaiser, R.B. (2008). Leadership, Followership, and Evolution. Some Lessons from the Past. American Psychologist, 63(3), 182–196.
Vohs, K.D. (2010). The Mere Thought of Money Makes You Feel Less Pain. Harvard Business Review, 88(3), 28–29.
Vohs, K.D. (2015). Money Priming Can Change People’s Thoughts, Feelings, Motivations and Behaviors: An Update on 10 Years of Experiments. Journal of Experimental Psychology: General, 144(4), e86–e93. DOI: 10.1037/xge0000091.
Vohs, K.D., Mead, N.L., Goode, M.R. (2006). The Psychological Consequences of Money. Science, 314(5802), 1154–1156. DOI: 10.1126/science.1132491.
Wason. P.C. (1968). Reasoning about Rule. Quarterly Journal of Experimental Psychology, 20(3), 273–281. DOI: 10.1080/14640746808400161.
Witkowski, M. (2015). Psychologia – jeszcze nauka czy już tylko agresywny marketing? Psychologia Ekonomiczna, 7, 69–83. DOI: 10.15678/PJOEP.2015.07.05.
Wróbel, S. (2010). Umysł, gramatyka, ewolucja. Wykłady z filozofii umysłu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zhou, X., Vohs, K.D., Baumeister, R.F. (2009). The Symbolic Power of Money. Reminders of Money Alter Social Distress and Physical Pain. Psychological Science, 20(6), 700–706. DOI: 10.1111/j.1467-9280.2009.02353.x.
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorstwo
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Zasady korzystania
Wydawca posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Artykuły udostępniane są na niewyłącznej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie o informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma). Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
