System wartości a spostrzeganie pieniądza
DOI:
https://doi.org/10.14659/PJOEP.2014.06.01Słowa kluczowe:
percepcja pieniądza, hierarchia wartości, skalowanie wielowymiarowe, skojarzeniowy indeks podobieństwa, moralnośćAbstrakt
Przedstawione badanie miało na celu znalezienie odpowiedzi na dwa pytania: (1) jakie są podstawowe wymiary percepcji pieniądza oraz (2) czy osoby różniące się preferowanymi wartościami odmiennie postrzegają znaczenie pieniądza. W celu ich weryfikacji, zastosowano metodę skojarzeniowego indeksu podobieństwa (Kleine, Kernan, 1988) oraz wykonano skalowanie wielowymiarowe (MDS). Udało się ustalić, że percepcja pieniądza wiąże się z cenionymi wartościami i odnosi się do dwóch dominujących wymiarów: funkcjonalności (użyteczny vs bezużyteczny) oraz emocjonalności (pozytywny vs negatywny). Wykazano, że osoby o wyższym rozwoju moralnym traktują pieniądz bardziej instrumentalnie, jednak z tej grupy osoby ceniące wartości religijne mają do nich wyraźnie bardziej negatywny stosunek emocjonalny.
Bibliografia
Berti, A. E., Bombi, A. S., Duveen, G. T. (1988). The child's construction of economics. Editions de la Maison des Sciences de l'Homme.
Bonn, M., & Webley, P. (2000). South African children's understanding of money and banking. British Journal of Developmental Psychology, 18(2), 269-278.
Borg, I., Groenen, P.J.F. (2005). Modern Multidimensional Scaling. Theory and Application. New York: Springer.
Brzozowski, P. (1995). Skala Wartości Schelerowskich– SWS.Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Brzozowski, P. (1997). Struktura czynnikowa Skali Wartości Schelerowskich (SWS): analizy eksploracyjne i konfirmacyjne. Przegląd Psychologiczny, 40, 293-312.
Bylok, F. (2001). Model badań popytu na pracę na lokalnym rynku pracy. Prace Naukowe/Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Metody pomiaru zjawisk społecznych w skali makro-i mikroregionalnej, 55-67.
Collins, A. M., Quillian, M. R. (1969). Retrieval time from semantic memory. Journal of verbal learning and verbal behavior, 8(2), 240-247.
Collins, A. M., Loftus, E. F. (1975). A spreading-activation theory of semantic processing. Psychological review,82(6), 407-428.
Czapiński, J. (2004b). Ekonomiczne przesłanki i efekty dobrostanu psychicznego. W: Tyszka, T. Psychologia ekonomiczna (s. 161-191). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Falkowski, A. (2002). Praktyczna psychologia poznawcza: Marketing i reklama. Gdańsk: GWP.
Furnham, A. (1984). Many sides of the coin: The psychology of money usage. Presonality and individual differences 5, 501-509.
Gasiorowska A. (2002). Adaptacja skali postaw wobec pieniedzy Yamauchi i Templera (1982). (Raport PRE/53/2002) Wrocław: Instytut Organizacji i Zarzadzania Politechniki Wrocławskiej.
Gasiorowska, A. (2007). Postawy wobec pieniedzy u rodziców i ich dzieci. O roli pierwotnej socjalizacji ekonomicznej w kształtowaniu stosunku do pieniedzy. Psychologia. Edukacja i Społeczenstwo, 4(3), 245-260.
Gasiorowska, A. (2008). Why We Assess Our Financial Situation As Good Or Bad? Income And Money Attitudes Influence On Subjective Financial Situation Assessment. W: Economics and psychology: methods and synergies: IAREP/SABE World Meeting 2008, Roma, September 3-6, 2008. Roma: Luiss University Press.
Gasiorowska, A. (2010). Biedni czy bogaci? Wpływ dochodu i postaw wobec pieniedzy na ocene własnej sytuacji finansowej. W: A. M. Zawadzka, M. Górnik-Durose (red.), Zycie w konsumpcji, konsumpcja w zyciu. Psychologiczne sciezki współzaleznosci (s.177-193). Sopot: GWP..
Gasiorowska, A. (2012a). Czy dla kazdego wieksza ilosc pieniedzy oznacza lepsza sytuacje *nansowa? Postawy wobec pieniedzy a spostrzeganie własnego dochodu. Psychologia ekonomiczna, 1, 5-16.
Gasiorowska, A. (2012b). Postawy wobec pieniedzy a kupowanie impulsywne. W: A. M. Zawadzka, M. Górnik-Durose (red.), W supermarkecie szczescia. O róznorodnosci zachowan konsumenckich w kontekscie jakosci zycia (s. 205-223). Warszawa: Difin..
Gąsiorowska, A. (2013). Skala Postaw Wobec Pieniędzy SPP. Psychologia Ekonomiczna, 3, 20-39.
Goszczyńska, M., Kołodziej, S., Trzcińska, A. (2012). Uwikłani w świat pieniądza i konsumpcji. Warszawa: Difin.
Goszczyńska, M., Gucwa-Leśny, E. (2000). Perceptions of money forms as an indication of knowledge about financial investment. Polish Psychological Bulletin, 31(2), 195-202.
Górnik-Durose, M. (2002). Materializm. W: Górnik-Durose, M. Psychologiczne aspekty posiadania - między instrumentalnością a społeczną użytecznością dóbr materialnych (s. 108-132). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Graham, C., Fitzpatrick M.(2002). Does Happiness Pay? An Exploration Based on Panel Data from Russia. Centeron Social and Economics Dynamics, raport 24.
Kasser, T., & Ryan, R. M. (1993). A dark side of the American dream: correlates of financial success as a central life aspiration. Journal of personality and social psychology, 65(2), 410.
Kleine, R. E., Kernan, J. B. (1988). Measuring the meaning of consumption objects: An empirical investigation. Advances in Consumer Research, 15, 498-504.
Kohlberg, L. (1963). The development of children’s orientations toward a moral order. Human Development, 6(1-2), 11-33.
Kozak, A. (2004). Znaczenie pieniądza .Lublin: Norbertinum.
Kupisiewicz,M. (2004). Edukacja ekonomiczna dzieci. Z badań nad rozumieniem wartości pieniądza i obliczeniami pieniężnymi. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Kurcz, I. (2000). Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Scholar.
Lewis, A., Webley, P., & Furnham, A. (1995). The new economic mind. Pearson.
Madej, I. (2005). Struktura skojarzeniowa znaku towarowego w marketingowej strategii jego rozszerzania. Roczniki psychologiczne, 8(1),43-61.
Maison, D. (2013). Polak w świecie finansów. Warszawa: PWN.
Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological review, 50(4), 370.
Roberts, J. A., Sepulveda M, C. J. (1999). Demographics and money attitudes: a test of Yamauchi and Templers (1982) money attitude scale in Mexico. Personality and Individual Differences, 27(1), 19-35.
Rosenthal, B. G. (1968). Attitude toward money, need, and methods of presentation as determinants of perception of coins from 6 to 10 years of age.The Journal of general psychology, 78(1), 85-103.
Scheler, M. (1973). Formalism in ethics and non-formal ethics of values: A new attempt toward the foundation of an ethical personalism. Northwestern University Press.
Schwartz, S. H. (1994). Are there universal aspects in the structure and contents of human values? Journal of social issues, 50(4), 19-45.
Schwartz, S. H. (2012). An Overview of the Schwartz Theory of Basic Values. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 11.
Strauss, A. L. (1952). The development and transformation of monetary meanings in the child. American Sociological Review, 17(3), 275-286.
Szalay, L. B., Maday, B. C. (1973). Verbal Associations in the Analysis of Subjective Culture.Currentanthropology, 14(1/2), 33-50.
Szalay, L. B., & Deese, J. (1978). Subjective meaning and culture: An assessment through word associations. L. Erlbaum Associates.
Tang, T.L.P. (1992). The meaning of money revisited. Journal of Organizational Behavior, 13, 197-202.
Tang, T. L. P. (1995). The development of a short money ethic scale: Attitudes toward money and pay satisfaction revisited. Personality and Individual Differences, 19(6), 809-816.
Tang, T.L.P., Sutarso, T., Akande, A., Allen, M.W., Alzubaidi, A.S., Ansari, M.A., Arias-Galicai, F., Borg, M.G., Canova, L., Charles-Pauvers, B., Cheng, B.S., Chiu, R.K., Du, L.Z., Garber, I., Garcia de la Torre, C., Higgs, R.C., Ibrahim, A.H.S., Jen, C.K., Kazem, A.M., Kim, K., Lim, V.K.G., Luna-Arocas, R., Malovics, E., Manganelli, A.M., Moreira, A., Nnedum, A.U.O., Osagie, J.E., Osman-Gani, A., Pereira, F.C., Pholsward, R., Pitariu, H.D., Polic, M., Sardzoska, E., Skobic, P., Stembridge, A.F., Tang, T.L.N., Teo, T.S.H., Tombolani, M., Trontelj, M., Urbain, C., Vlerick, P. (2006). The Love of Money and Pay Level Satisfaction: Measurement and Functional Equivalence in 29 Geographical Entities around the World. Management and Organization Review, 2 (3), 423-452.
Tang, T.L.P., Sutarso, T., Davis, G.M.T.W, Dolinski, D., Ibrahim, A.H.S., Wagner, S.L. (2007). To Help or Not to Help? The Good Samaritan Effect and the Love of Money on Helping Behavior. Journal of Business Ethics, 82,865–887.
Tang, T. L. P., & Gilbert, P. R. (1995). Attitudes toward money as related to intrinsic and extrinsic job satisfaction, stress and work-related attitudes. Personality and Individual Differences, 19(3), 327-332.
Tischner, J. (1982). Myślenie według wartości. Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Tropman, J. E. (1986). The “Catholic ethic” vs the “Protestant ethic”: Catholic social service and the welfare state. Social Thought, 12(1), 13-22.
Trzcińska, A. (2012). Socjalizacja ekonomiczna i cechy indywidualne jako determinanty postaw i zachowań oszczędnościowych młodzieży. Niepublikowana praca doktorska, Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Tyszka, T., Zaleśkiewicz, T. (2001). Racjonalność decyzji: pewność i ryzyko. Polskie Wydaw. Ekonomiczne.
Tyszka. T., Zaleśkiewicz, T. (2004). Psychologia pieniądza. W: Tyszka, T. Psychologia ekonomiczna (s. 161-191). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wąsowicz-Kiryło. G, (2008). Psychologia finansowa. Warszawa: Diffin.
Wernimont, P., Fitzpatrick, S. (1972). The meaning of money. Journal of Applied Psychology, 56(3), 218-226.
Wilde, O. (1950). The Soul of Man under Socialism, Forgoten Books.
Zaleśkiewicz, T. (2011). Psychologia ekonomiczna. Warszawa: PWN.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorstwo
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Zasady korzystania
Wydawca posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Artykuły udostępniane są na niewyłącznej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie o informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma). Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
