Efekt aktywnej rekomendacji czy efekt konfirmacyjny? Mechanizm zniekształceń poznawczych w ocenie autorytetu epistemicznego na przykładzie ekspertów z dziedziny finansów
DOI:
https://doi.org/10.15678/PJOEP.2015.08.04Słowa kluczowe:
tendencyjność w ocenie eksperta, efekt konfirmacyjny, efekt aktywnej rekomendacji, decyzje finansowe, eksperci finansowiAbstrakt
Badanie miało na celu sprawdzenie, w jaki sposób laicy oceniają autorytet epistemiczny (AE) ekspertów finansowych. Autorytet epistemiczny jest rozumiany jako źródło informacji, uznane przez jednostkę na podstawie subiektywnych ocen za wiarygodne tak bardzo, że stanowi podstawę jej własnych sądów (Kruglanski, 1989). Dotychczasowe badania dotyczące AE w obszarze zdrowia wykazały, że lekarzom przypisywano wyższy AE gdy formułowali „aktywną rekomendację” (tj. zalecali działanie, np. szczepienie) niż wówczas, gdy rekomendowali brak interwencji. Jednak istnieją także badania w obszarze polityki, wskazujące, że AE eksperta może być wyższy, gdy jego opinia potwierdza opinię laika, co świadczyłoby o wystąpieniu efektu konfirmacyjnego. Wyniki przeprowadzonego badania potwierdzają, że wpływ na ocenę AE doradców finansowych mają zarówno efekt aktywnej rekomendacji, jak i efekt konfirmacyjny. Występowanie obu tych zniekształceń prowadzi do wniosku, że konsumenci być może za bardzo polegają na własnych ocenach dotyczących tego, kto jest ekspertem finansowym niż na obiektywnych wskazówkach, co może prowadzić do błędnych decyzji.
Bibliografia
Bar-Tal, D., Raviv, A., Raviv, A. (1991). The concept of epistemic authority in the process of political knowledge acquisition. Representative Research in Social Psychology, 19, 1-14.
Bar-Tal, Y., Stasiuk, K., Maksymiuk, R. A. (2013). Patients' perceptions of physicians' epistemic authority when recommending flu inoculation. Health Psychology, 32, 706-709
Barnoy, S, Ofra, L., Bar-Tal Y. (2012). What makes patients perceive their health care worker as an epistemic authority. Nursing Inquiry, 19 128-133.
Barnoy, S., Levy, O., Bar-Tal, Y. (2009). Nurse or physician: whose recommendation influences the decision to take genetic tests more? Journal of Advanced Nursing, 66 806-813.
Baron, J. (2000). Thinking and deciding. New York: Cambridge
Chaiken, S., Liberman, A., Eagly, A. H. (1989). Heuristic and systematic information processing within and beyond the persuasion context. W: J. S. Uleman, J. A. Bargh. (red.), Unintended thought, str. 212-252. New York: Guilford.
Furnham A. F. (1986). Medical Students' Beliefs about Nine Different Specialties. British Medical Journal, 293, 1607-1610.
Hovland, C. I., Janis, I. L., Kelley, H. H. (1953). Communication and persuasion: psychological studies of opinion change. New Haven, CT: Yale University Press.
Kruglanski, A. W, Raviv, A., Bar-Tal, D., Raviv, A., Sharvit, K., Ellis, S., Bar, R. Pierro, A., Mannetti, L. (2005). Says who? Epistemic authority effects in social judgment. W: M. P. Zanna (red.), Advances in experimental social psychology (str. 345-392). New York: Academic Press.
Klayman, J., Ha, Y. (1987). Confirmation, disconfirmation and information in hypotheses testing. Psychological Review, 94, 211-228.
Kruglanski, A. W. (1989). Lay epistemics and human knowledge: Cognitive and motivational bases. New York: Plenum.
Kruglanski, A. W. (2012). Lay Epistemic Theory. w: P. A. M. van Lange, A. W. Kruglanski, E. T. Higgins (red.), Handbook of Theories of Social Psychology V.1 (s. 201-223). Los Angeles/London, New Delhi/Singapore/Washington: Sage Publications Ltd.
Kruglanski, A. W, Orehek, E., Dechesne, M., Pierro, A. (2010). Lay epistemic theory: the motivational, cognitive, and social aspects of knowledge formation. Social and Personality Psychology Compass, 4 (10), 939–950.
Nickerson, R.S. (1998). Confirmation bias: a ubiquitous phenomenon in many guises. Review of General Psychology, 2, 175 – 220.
Norredam, M., Album, D. (2007). Prestige and its significance for medical specialties and diseases. Scandinavian Journal of Public Health, 35, 655 -661
Oskamp, S., Schultz, P.W. (2004). Attitudes and opinions. Psychology PressOtten, S., Bar-Tal. Y. (2002). Self-anchoring in the minimal group paradigm: The impact of need and ability to achieve cognitive structure. Group Processes and Intergroup Relations, 5, 267-284.
Oswald, M., Grosjean, S. (2004). Cognitive illusions: a handbook of fallacies and biases in thinking, judgments and memory. Hove, UK: Psychology Press
PBS (2014). Postawy Polaków wobec oszczędzania, raport Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy, październik 2014.
Petty, R. E., Cacioppo, J. T. (1986). Communication and persuasion: Central and peripheral routes to attitude change. New York: Springer-Verlag.
Raviv, A., Bar-Tal, D., Raviv, A., Abin, R. (1993). Measuring epistemic authority: Studies of politicians and professors. European Journal of Personality, 7, 119-138.
Stangor, Ch. McMillan, D. (1992). Memory for expectancy – congruent and expectancyincongruent information: A review of the social and social developmental literatures. Psychological Bulletin, 111, 42-61.
Stasiuk, K., Bar-Tal, Y., Maksymiuk, R. A. (w druku). The effect of physicians’ treatment recommendation on their epistemic authority: the medical expertise bias. Journal of Health Communication: International Perspectives.
Taber, Ch., Lodge, M. (2006). Motivated skepticism in the evaluation of political beliefs. American Journal of Political Science, 50, 755-769
Tversky, A., Kahneman, D. (1972). Availability: A heuristic for judging frequency and probability. Cognitive Psychology, 5, 207-232.
Westen, D., Blagov, P.S., Harenski, K., Kilts, C., Hamann, S. (2006). Neural Bases of Motivated Reasoning: An fMRI Study of Emotional Constraints on Partisan Political Judgment in the 2004 U.S. Presidential Election. Journal of Cognitive Neuroscience, 18 (11), 1947–1958.
Wojciszke, B. (2004). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zaleskiewicz, T. (2011). Financial forecasts during the crisis. Were experts more accurate than laypeople? Journal of Economic Psychology, 32, 384-390.
Zaleskiewicz., T, Gasiorowska, A., Bar-Tal, Y., Stasiuk, K., Maksymiuk, R. (2014). Confirmation bias in the lay-people perception of financial expertise. Plakat zaprezentowany podczas 35th Annual Conference of Society for Judgment and Decision Making, 21-24 listopada 2014, Long Beach, USA.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorstwo
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Zasady korzystania
Wydawca posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Artykuły udostępniane są na niewyłącznej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie o informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma). Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
