Wszystko na sprzedaż? Pułapki i manowce konsumpcjonizmu
DOI:
https://doi.org/10.15678/PJOEP.2015.07.02Słowa kluczowe:
konsument, społeczeństwo konsumpcyjne, kultura konsumpcyjna, konsumpcjonizm, komercjalizacjaAbstrakt
Konsumenci XXI wieku żyją pod silną presją wzorców globalnej, kosmopolitycznej kultury konsumpcyjnej. Zanikają regionalne odrębności, specyfika i wielobarwność kultur lokalnych. Charakterystycznym wyróżnikiem współczesnych społeczeństw, zwłaszcza w krajach rozwiniętych gospodarczo, jest ekspansja konsumpcjonizmu oraz komercjalizacja i marketyzacja różnych sfer życia człowieka, począwszy od narodzin i wczesnego dzieciństwa, a skończywszy na późnej starości.
W artykule zostaną zasygnalizowane wątki związane z wkraczaniem reguł gry rynkowej do sfer życia dotychczas opierających się komercjalizacji lub poddanych jej w niewielkim stopniu. Podjęta zostanie również próba wskazania konsekwencji ekonomicznych, społecznych, kulturowych i psychologicznych upowszechniania się wzorców ekspansywnego konsumpcjonizmu oraz postępującej komercjalizacji różnych sfer życia współczesnego człowieka. Omawiane zjawiska stwarzają nowe wyzwania dla nauki oraz pole do inspirujących dociekań i analiz wymagających podejmowania interdyscyplinarnych badań i projektów badawczych.
Bibliografia
Aldridge, A. (2006). Konsumpcja. Warszawa: Sic!
Barber, B.R. (2007). Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza S.A.
Baudrillard, J. (2005). Symulakry i symulacja. Warszawa: Sic!
Baudrillard, J. (2006). Społeczeństwo konsumpcyjne, jego mity i struktury. Warszawa: Sic!
Bauman, Z. (1996). Etyka ponowoczesna. Warszawa: PWN.
Bauman, Z. (2000). Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika. Warszawa: PIW.
Bauman, Z. (2006). Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Bauman, Z. (2007). Karta kredytowa. Rzecz o finansowej niepłynności w epoce płynnej nowoczesności. W: W. Godzic, M. Żakowski (red.), Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Bauman, Z. (2009). Konsumowanie życia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Becker, G. (1990). Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich. Warszawa: PWN.
Bylok, F. (2011). Konsumeryzm jako ideologia współczesnych konsumentów. Studia i Materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, 51, 67–78.
Bylok, F. (2013). Konsumpcja, konsument i społeczeństwo konsumpcyjne we współczesnym świecie. Katowice: Śląsk.
Bywalec, C. (2009). Nowe wyzwania i wymiary konsumpcji we współczesnym świecie. Handel Wewnętrzny, 3, 1–10.
Cebula, M., Perchla-Włosik, A. (2014). Młodzi konsumenci wobec wyzwań współczesnej konsumpcji w perspektywie rynku mody i teorii socjokulturowych. Handel Wewnętrzny, 4, 43–54.
De Graaf, J., Wann, D., Nylor, R.H. (2010). Affluenza. The All-Consuming Epidemic. San Francisco: Berret-Koehler Publishers.
Falkowski, A., Tyszka, T. (2009). Psychologia zachowań konsumenckich. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Fromm, E. (2007). Ucieczka od wolności. Warszawa: Czytelnik.
Fromm, E. (2011). Patologia normalności. Przyczynek do nauki o człowieku. Kraków: vis-à-vis.
Fromm, E. (2012). Mieć czy być. Poznań: Rebis.
Gabriel, Y., Lang, T. (2008). New Faces and New Masks of Today’s Consumer. Journal of Consumer Culture, 8, 321–340.
Gąsiorowska, A. (2014). Psychologiczne znaczenie pieniędzy. Dlaczego pieniądze powodują koncentrację na sobie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gietka, E. (2014). Był sobie człowiek. Polityka, 5 sierpnia.
Godzic, W., Żakowski, M. (2007). Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Goffman, E. (1981). Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: PIW.
Górnik-Durose, M., Janiec, K. (2010). Merkantylizm psychiczny, struktura celów życiowych a poczucie dobrostanu psychologicznego. W: A.M. Zawadzka, M. Górnik-Durose (red.), Życie w konsumpcji, konsumpcja w życiu. Psychologiczne ścieżki współzależności (s. 142–160). Sopot: GWP.
Heath, J., Potter, A. (2010). Bunt na sprzedaż. Dlaczego kultury nie da się zagłuszyć. Warszawa: Muza.
Hostyński, L. (2006). Wartości w świecie konsumpcji. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
Jach, Ł. (2012). Poczucie dobrostanu psychicznego studentów w kontekście posiadanych zasobów finansowych i społecznych. Psychologia Ekonomiczna, 1, 58–76.
Jachnis, A. (2007). Psychologia konsumenta. Psychologiczne i socjologiczne uwarunkowania zachowań konsumenckich. Bydgoszcz–Warszawa: Oficyna Wydawnicza Branta.
Jackson, T. (2011). Prosperity without Growth. Economics for a Finite Planet. London: Routledge.
Kashdan, T., Biswas-Diener, R. (2014). The Upside of Your Dark Side. Why Being Your Whole Self – Not Just Your “Good” Self – Drives Success and Fulfillment. Hudson Street Press.
Kasser, T. (2002). The High Price of Materialism. Cambridge, MA, London: MIT Press.
Kula, M. (2014). Trzeba mieć pieniądze. Wykłady z socjologii historycznej. Warszawa: Muzeum Historii polskiego Ruchu Ludowego, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW.
Linn, S. (2004). Consuming Kids. The Hostile Takeover of Childhood. New York: New Press.
Lisowska-Magdziarz, M. (2000). Bunt na sprzedaż. Przemysł muzyczny – reklama – semiotyka. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Llosa, M.V. (2012). La civilización del espectáculo. Madrid: Alfaguara.
Luttwak, E. (2000). Turbokapitalizm. Zwycięzcy i przegrani światowej gospodarki. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Maciejewski, G. (2014). Zachowania konsumentów w dobie postmodernizmu. Marketing i Rynek, 6, 1129–1135.
Maison, D. (2013). Polak w świecie finansów. O psychologicznych uwarunkowaniach zachowań ekonomicznych Polaków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Midgley, C. (2015). Uzależniliśmy się od komfortu. To nas uczyni nieszczęśliwymi. Polska – The Times, 16–18 stycznia.
Mróz, B. (2009). Consumo ergo sum? Rola konsumpcjonizmu we współczesnych społeczeństwach. W: B. Mróz (red.), Oblicza konsumpcjonizmu. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, Szkoła Główna Handlowa.
Mróz, B. (2013). Konsument w globalnej gospodarce. Trzy perspektywy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, Szkoła Główna Handlowa.
Ortega y Gasset, J. (1982). Bunt mas i inne pisma socjologiczne. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Oz, A. (2000). Zjadacze gadżetów. Wywiad przeprowadzony przez M. Cichego. Gazeta Wyborcza, 2 lipca.
Packard, V. (1957). The Hidden Persuaders. London: Penguin Books.
Pistelok, P. (2014). Współczesne tendencje w kulturze i życiu codziennym. Perspektywa socjologiczna. Młoda Humanistyka.com, 1, 1–14.
Rifkin, J. (2003). Wiek dostępu. Nowa kultura hiperkapitalizmu, w której płaci się za każdą chwilę życia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Ritzer, G. (2001). Magiczny świat konsumpcji. Warszawa: Muza.
Romaniszyn, K. (2011). O sile konsumpcjonizmu. W: K. Romaniszyn (red.), Nowa droga do zniewolenia. O życiu w społeczeństwie konsumpcyjnym. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Schorr, J.B. (1998). The Overspent American. Upscaling, Downshifting, and the New Consumer. New York: Harper-Collins.
Schwartz, B. (2004). The Tyranny of Choice. Scientific American, April.
Sikora, T. (2010). Komodyfikacja cielesności w erze późnonowoczesnej. W: A. Brytek-Matera (red.), Ciało w dobie współczesności. Warszawa: Difin.
Skidelsky, R., Skidelsky, E. (2012). How Much Is Enough? Money and Good Life. London: Allen Lane.
Stasiuk, K., Maison, D. (2014). Psychologia konsumenta. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sztompka, P. (2012). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
Szulc, A. (2015). Niemowlak z pewnego źródła. Newsweek, 12–18 stycznia.
Wasilik, K. (2014). Trendy w zachowaniach współczesnych konsumentów – konsumpcjonizm a konsumpcja zrównoważona. Konsumpcja i Rozwój, 1, 66–74.
Wątroba, W. (2009). Społeczeństwo konsumpcyjne. Wrocław: Uniwersytet Ekonomiczny.
Zalega, T. (2012). Konsumpcja. Determinanty, teorie, modele. Warszawa: PWE.
Zaleśkiewicz, T. (2013). Psychologia ekonomiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zawadzka, A.M. (2014). Wartości, cele i dobrostan w kulturze konsumpcji. W: A.M. Zawadzka, M. Niesiobędzka, D. Godlewska-Werner, Kultura konsumpcji – wartości, cele, dobrostan. Psychologiczne aspekty zjawiska (s. 10–30). Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorstwo
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Zasady korzystania
Wydawca posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Artykuły udostępniane są na niewyłącznej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie o informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma). Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
